G - Encyclopedie van Suriname
Deze encyclopedie vul ik met thema's die Suriname betreffen. Het gaat om gebouwen, personen, gebeurtenissen en plekken.
Alle foto's: (c) Allard Bijlsma, tenzij bij het beeld anders vermeld.
Ganimet
Ganimet was een van de eerste Marron-leiders in Suriname. Hij leefde eind 17e eeuw en werkte nauw samen met de inheemse leider Kaikusi. Ganimet was een slaaf die eigendom was van plantage-eigenaar Balten Perduijn, die hem mishandelde. Nadat Perduijn hem een oor afsneed als straf, ontvluchtte Ganimet de plantage en vormde een marrongroep van ongeveer 50 mensen. Zijn groep werkte samen met de inheemse strijders van Kaikusi en pleegde overvallen op plantages in Commewijne. Ze opereerden vanuit een eigen fort en namen deel aan een opstand in 1674. Ganimet wilde wraak nemen op Perduijn, maar slaagde er niet in hem te doden. Later sloot gouverneur Van Sommelsdijck vrede met de lokale opstandelingen en kreeg de plantage van Perduijn de naam Ostage. Ganimet's verhaal vertoont overeenkomsten met de roman "Oroonoko" van Aphra Behn, waarin een Afrikaanse prins als slaaf naar Suriname wordt gebracht en een mislukte slavenopstand leidt.
Bron: https://suriname.nu/surinamezoeken/knowledge-base/ganimet-marron-leider/
Geijskes, Dirk Cornelis
Dirk Cornelis Geijskes was een Nederlandse entomoloog en etnoloog die van 1938 tot 1965 in Suriname werkte. Hier zijn enkele van zijn belangrijkste bijdragen: Onderzoek naar plaaginsecten: Geijskes was werkzaam bij het Landbouwproefstation en beschreef de mijt Brevipalpus phoenicis, die schade aan landbouwgewassen veroorzaakte. Directeur van Wosuna: In 1954 werd hij directeur van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Suriname en de Nederlandse Antillen (Wosuna) en gouvernementsbioloog bij het Surinaams Museum. Expeditieleider: Hij leidde vele wetenschappelijke expedities in Suriname, waarbij hij zich bezighield met het verzamelen van etnologische, archeologische en biologische gegevens. Opgravingen in Hertenrits: Hij leidde opgravingen in Hertenrits, wat belangrijke archeologische vondsten opleverde. Publicaties: Geijskes heeft meer dan 120 publicaties op zijn naam staan, waaronder tien nieuwe libellensoorten en een nieuw libellengenus, Lauromacromia. Hij heeft ook verschillende plant- en diersoorten naar hem vernoemd, zoals de kikkersoort Cochranella geijskesi en de vissensoort Dasyatis geijskesi.
Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Dirk_Cornelis_Geijskes
Gelderland, militaire hoofdpost
De militaire hoofdpost Gelderland in Suriname werd eind 18e eeuw op een voormalige suikerplantage naast Jodensavanne gesticht. Deze post maakte deel uit van het Cordonpad, een verdedigingslinie die werd aangelegd door gouverneur Nepveu om de invallen van Marrons te bestrijden. De militaire hoofdpost had een strategisch belangrijke locatie en speelde een cruciale rol in de koloniale verdediging van Suriname. Het gebied rondom de post was een belangrijk punt van verdediging en controle tegen de aanvallen van Marrons.
Goeje, Claudius Henricus de
Claudius Henricus de Goeje was een Nederlandse cartograaf en cultureel antropoloog die een grote invloed had op de kennis van Suriname. Cartografie en Expedities: De Goeje was betrokken bij verschillende expedities naar het binnenland van Suriname, waaronder de Gonini-expeditie (1903-1904), de Tapanahony-expeditie (1904) en de Toemoekhoemak-expeditie (1907). Hij maakte topografische opnamen en bestudeerde de taal en cultuur van inheemse stammen zoals de Wayana en Tiriyó. Culturele Antropologie: Hij verzamelde een grote verzameling etnografica en publiceerde zijn bevindingen in verschillende wetenschappelijke artikelen en boeken. Zijn werk heeft bijgedragen aan de kennis van de inheemse bevolking van Suriname. Academische Carrière: Van 1946 tot 1951 was De Goeje hoogleraar in de taal- en volkenkunde van Suriname en Curaçao aan de Universiteit Leiden. Hij werd geëerd met een bijzonder hoogleraarschap voor zijn bijdragen aan de kennis van deze regio's. Vernoeming: In het zuidwesten van Suriname is het De Goejegebergte naar hem vernoemd als eerbetoon voor zijn werk en inzet. De Goeje's werk heeft een blijvende invloed gehad op de kennis van de inheemse bevolking en de geografie van Suriname
Wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Claudius_Henricus_de_Goeje
Gonini-expeditie
De Gonini-expeditie was een Nederlandse wetenschappelijke expeditie die in 1903 werd ondernomen om het stroomgebied van de rivier de Gonini in Suriname te verkennen. De expeditie werd georganiseerd onder auspiciën van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG), de Maatschappij ter Bevordering van het Natuurkundig Onderzoek der Nederlandsche Koloniën, en de Vereniging voor Suriname. Alphons Franssen Herderschee was de expeditieleider, en de groep bestond uit verschillende wetenschappelijke en technische experts, waaronder Gerard Versteeg (arts en antropoloog), Claudius Henricus de Goeje (cartograaf), en B. von Faber (mijningenieur). De expeditie had als doel het stroomgebied van de Gonini-rivier te verkennen, de bronnen op te sporen, en etnografisch onderzoek te doen. De expeditie vertrok vanuit Nederland met de s.s. Prins Willem II en bereikte Suriname via Paramaribo. Van daaruit voeren ze verder naar de Lawa-rivier en vervolgens de Gonini-rivier, waar ze zich splitsten om verschillende delen van het gebied te verkennen1. De wetenschappelijke resultaten van de expeditie waren indrukwekkend en omvatten gedetailleerde kaarten, geologische en botanische verzamelingen, en etnografische gegevens.
Gouvernementsplantages
De gouvernementsplantages in Suriname waren plantages die eigendom waren van de overheid en werden gebruikt voor verschillende landbouwdoeleinden. Doel: De gouvernementsplantages werden opgezet om de productie van suiker, koffie, cacao en andere gewassen te ondersteunen. Ze waren bedoeld om als voorbeeld te dienen voor andere plantagehouders in de kolonie. Catharina Sophia: Een van de bekendste gouvernementsplantages was Catharina Sophia, die in 1843 werd gekocht door het Surinaams gouvernement. Deze plantage werd uitgerust met moderne technologieën en groeide uit tot de grootste suikeronderneming van Suriname. Arbeidskrachten: De plantages werkten aanvankelijk met slaven, maar na de afschaffing van de slavernij in 1863, werden contractarbeiders uit Java, India en China aangetrokken. Productie: De plantages produceerden suiker, koffie, cacao en andere gewassen, maar vielen vaak ten prooi aan financiële problemen en mismanagement. Historische betekenis: De gouvernementsplantages speelden een belangrijke rol in de economie van Suriname en hebben een rijke geschiedenis die verband houdt met de koloniale tijd en de ontwikkeling van de landbouw in de regio.
Grimmer, Wilfred
Wilfred Grimmer (1921-1974) was een veelzijdige Surinaamse kunstenaar en schrijver, vooral bekend om zijn werk in het Sranantongo. Voorvechter van het Sranantongo: Grimmer was een grote voorstander van het Sranantongo en trachtte hij de taal te zuiveren van leenwoorden. Hij voordroeg zijn eerste gedicht in het Sranan in 1958 tijdens het programma "Op zoek naar verborgen talenten" op AVROS. Hoorspelen en Toneel: Grimmer was actief als hoorspelverteller en was een van de oprichters van toneelgroep Victoria in 1965. Hij bracht Yorka-tori's (traditionele Surinaamse verhalen) dinsdagsavonds in het programma "Fedi Seisburg" en schreef toneelstukken zoals "Konoe oloisi lassie" voor de jeugd van Naks. Gedichten en Kunst: Grimmer schreef verschillende gedichten, waaronder "Frede" en "If dede sma ben abie maktie", en kreeg een eervolle vermelding voor zijn lied "Verjarihoso" bij het 25-jarig bestaan van Maranatha. Hij was ook bekend als schilder en voordrachtskunstenaar. Ereplaats in de Surinaamse Hall of Fame: Grimmer verdient een ereplaats in de Surinaamse Hall of Fame vanwege zijn bijdragen aan de Surinaamse cultuur en literatuur.
Groningen
Groningen is een plaats en voormalige plantage in Suriname, gelegen in het district Saramacca. De plaats ligt aan de linkeroever van de Saramaccarivier en heeft ongeveer 2.818 inwoners (2012). Groningen is pas na 1960 tot ontwikkeling gekomen, toen de Oost-Westverbinding werd aangelegd, waardoor de plaats vanuit Paramaribo over de weg bereikbaar werd. Je vindt er: Een kantoor van de districtscommissaris, Een postkantoor, Een kantoor voor de politiecommandant, Een kantoor van het Staatsziekenfonds, Zwembad De Pirengs, Voetbalstadion Jaques Eliazer, genoemd naar de oprichter en voorzitter van de voetbalbond van Saramacca, Voetbalclubs zoals SCV Bintang Lair, SV Groningen, SV Real Saramacca en SV Boskamp, Een kerk van de Evangelische Broedergemeente (EBG) en een rooms-katholieke kerk. Geschiedenis: In 1790 werd op deze plaats een vijfhoekig fort gebouwd, dat door gouverneur Jan Gerhard Wichers Fort Groningen werd genoemd. In 1845 arriveerden Nederlandse boeren onder leiding van dominee Arend van den Brandhof in Groningen. Ze waren vanuit Nederland naar Suriname geëmigreerd om op Voorzorg en Mijn Vermaak aan de overkant van de Saramaccarivier een nieuw bestaan op te bouwen.
Groningen, Fort
Het fort Groningen, dat gebouwd werd in 1790 door gouverneur Jan Gerhard Wichers, is door de Nederlandse historicus Beno Hofman uit het Nederlandse Groningen, in Saramacca ontdekt. Na een uur graven, werd het vermoeden van de historicus bevestigd. Het vijfhoekige fort kon niet in zijn geheel opgegraven worden, omdat er gebouwen op staan. Ook het districtscommissariaat van Saramacca staat erop.
Blog: https://werkgroepcaraibischeletteren.nl/fort-uit-1790-in-saramacca-ontdekt/
Gülcher, Theodor Jr.
Theodor Gülcher Jr. (1777-1839) was een Nederlandse zakenman die betrokken raakte bij het beheer van verschillende plantages in Suriname door zijn huwelijk met Constantia Gerhardina Nobel. Hij nam de leiding over plantages zoals Rust en Werk, Lust tot Rust, en Einde Rust. Deze plantages waren oorspronkelijk eigendom van de familie Nobel, de familie van zijn vrouw. Gülcher speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling en het beheer van deze plantages en droeg bij aan de economische activiteiten in de regio tijdens die periode.
Bron: https://suriname.nu/surinamezoeken/knowledge-base/gulcher/
Gummels, Heinrich Remmers
Heinrich Remmers Gummels (1811-1874) was een Duitse immigrant die naar Suriname kwam als koopman. In 1845 werd hij administrateur van de plantage Osembo aan de Para kreek. Later, in 1850, erfde hij de plantage Peu en Contant van zijn overgrootmoeder Fietje Louise Nepveu. Zijn zoon, Gerhard Heinrich Gummels, was boekhouder en kapitein bij de gewapende Burgerwacht in Suriname. De familie Gummels blijft een belangrijke naam in Suriname, met bijdragen op verschillende terreinen, zoals het oprichten van Gum Air, een Surinaamse chartermaatschappij, door zes broers van de familie in 1971.
Gwamba, Operatie
Operatie Gwamba was een reactie op de constructie van de Afobaka Dam in Suriname. De aanleg van deze dam zorgde voor een snelle stijging van het waterpeil. Hierdoor overstroomden uiteindelijk hele eilanden en ongeveer negenhonderd vierkante kilometer tropisch regenwoud. Walsh stelde lokale teams samen om te helpen met de reddingen en ging aan het werk: hij bepaalde de meest lastige obstakels en bedacht strategieën om deze te overwinnen. Hier is een film over gemaakt in 1964.